Trong đời người, có những hình ảnh không bao giờ phai nhòa: ánh mắt của người cha lúc dạy ta bài học đầu đời, nụ cười của người mẹ trong bữa cơm chiều, dáng ngồi nghiêm nghị của cụ tổ khi kể chuyện gia phả. Những hình ảnh ấy, nếu chỉ cất trong trí nhớ – rồi một ngày cũng có thể mờ đi. Nhưng nếu biết cách “làm tượng truyền thần”, bạn đang trao cho ký ức một hình hài sống động – nơi cảm xúc được lưu giữ bằng gỗ, và tinh thần người thân vẫn hiện diện mỗi ngày.
1. Làm Tượng Truyền Thần – Vì Sao Ngày Càng Được Lựa Chọn?
Tượng truyền thần không phải là sản phẩm mới trong văn hóa thờ tự Việt Nam. Nhưng những năm gần đây, khi con người ngày càng ý thức hơn về giá trị gia phong, mong muốn lưu giữ hình ảnh cha mẹ, tổ tiên hay danh nhân dòng họ bằng tượng gỗ đang trở thành một lựa chọn trang trọng và đầy xúc cảm.
Không còn đơn thuần là “thờ ảnh thờ tranh” – việc làm tượng truyền thần đang là một cách thể hiện lòng biết ơn sâu sắc, một hình thức tôn vinh nhân vật được thờ, đồng thời là tác phẩm mang giá trị nghệ thuật và tâm linh song hành.
Những lý do phổ biến để đục tượng gỗ truyền thần:
-
Thờ ông bà, cha mẹ đã khuất bằng tượng có thần thái chân thực
-
Tạc tượng cụ tổ trong nhà thờ họ
-
Lưu giữ chân dung của người thầy, vị tổ nghề, hay danh nhân địa phương
-
Làm quà lưu niệm, vinh danh những người còn sống có đóng góp lớn
-
Thể hiện lòng hiếu kính nhân dịp đại lễ, giỗ chạp, xây nhà thờ
2. Làm Tượng Truyền Thần Có Khác Gì Với Làm Tượng Gỗ Thờ Mẫu?
Tượng thờ mẫu là sản phẩm có tính khuôn mẫu cao, theo biểu tượng của hệ thống tín ngưỡng như Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Đệ Tam, Đức Ông, Quan Công… Nghệ nhân có thể dựa trên mẫu sẵn để chạm khắc.
Trong khi đó, tượng truyền thần là tác phẩm độc bản – tức chỉ làm duy nhất cho một người, không sao chép, không có sẵn khuôn. Mỗi tác phẩm phải được dựng phác họa từ hình ảnh gốc, điều chỉnh theo đặc điểm riêng biệt, và chỉ một đôi tay tài hoa mới có thể “truyền được hồn” vào gỗ.
Nói cách khác, làm tượng truyền thần là một hành trình nghệ thuật – tâm linh – kỹ thuật, đòi hỏi độ tinh xảo và sự cảm thụ vượt xa các dòng sản phẩm chạm khắc thông thường.
3. Những Điều Cần Biết Trước Khi Làm Tượng Truyền Thần
3.1 Chuẩn bị ảnh và tư liệu
Ảnh gốc là yếu tố cực kỳ quan trọng. Hãy chọn ảnh:
-
Rõ nét, nhìn trực diện hoặc góc 3/4
-
Đủ ánh sáng để thấy rõ đường nét gương mặt
-
Nếu có thể, cung cấp thêm ảnh chụp toàn thân, tư thế ngồi, dáng đi
Ngoài ra, nếu có những đặc điểm nhận diện riêng như:
-
Vết sẹo, nốt ruồi, nụ cười đặc trưng, nếp nhăn quen thuộc
-
Phong cách mặc đồ (áo dài, khăn xếp, mũ cánh chuồn…)
Thì nghệ nhân sẽ có cơ sở tốt hơn để “diễn” được thần thái gốc.
3.2 Lựa chọn kích thước và tư thế tượng
Tượng truyền thần có thể làm:
-
Bán thân: chỉ từ ngực trở lên, phổ biến vì dễ đặt và vừa trang thờ
-
Toàn thân ngồi: thể hiện rõ tư thế, phù hợp với tượng cụ tổ trong nhà thờ họ
-
Toàn thân đứng: thường làm cho danh nhân, nhà thờ tổ lớn, không gian công cộng
Kích thước phổ biến: cao từ 40cm – 1m2 tùy không gian và ngân sách.
3.3 Lựa chọn chất liệu gỗ
Mỗi loại gỗ mang đặc trưng riêng:
-
Gỗ mít: nhẹ, bền, không cong vênh, rất phù hợp làm tượng thờ
-
Gỗ hương: mùi thơm tự nhiên, vân đẹp, giá cao hơn nhưng cực bền
-
Gỗ gụ: thớ mịn, lên màu đậm theo thời gian, tạo vẻ cổ kính
-
Gỗ dổi: giá mềm, dễ đục, phù hợp với tượng nhỏ trong không gian gia đình
Chọn loại gỗ không chỉ phụ thuộc vào chi phí, mà còn tùy vào yếu tố tâm linh, phong thủy và điều kiện thời tiết nơi đặt tượng.
4. Quy Trình Làm Tượng Truyền Thần Thủ Công
-
Tư vấn và dựng mẫu: Tiếp nhận ảnh, thông tin, phác thảo sơ đồ dáng tượng
-
Chọn gỗ – ra phôi: Cắt khối gỗ theo kích thước mong muốn
-
Đục phôi thô: Định hình đầu, thân, tư thế sơ bộ
-
Đục chi tiết – truyền thần: Thể hiện khuôn mặt, ánh mắt, biểu cảm đặc trưng
-
Hoàn thiện – xử lý bề mặt: Mài nhẵn, phủ bóng hoặc sơn thếp (tùy yêu cầu)
-
Giao tận nơi, hỗ trợ đặt trang thờ (nếu cần)
Lưu ý: Quá trình làm một pho tượng truyền thần trung bình mất từ 20 – 40 ngày, tùy mức độ chi tiết và yêu cầu khách hàng.
5. Làm Tượng Truyền Thần Ở Đâu Đẹp, Chuẩn, Đúng Thần Thái?
Tại Việt Nam, làng nghề Sơn Đồng (Hoài Đức – Hà Nội) là cái tên được nhiều người tin tưởng khi cần đục tượng truyền thần. Nơi đây quy tụ những nghệ nhân đã gắn bó với nghề điêu khắc gỗ hàng chục năm, đặc biệt có thế hệ nghệ nhân truyền thống có tay nghề “truyền thần bằng mắt” – không cần in 3D mà vẫn đục được “như thật”.
Một xưởng làm tượng truyền thần uy tín cần:
-
Đục tay 100% – không chạy máy CNC đại trà
-
Có nghệ nhân đứng tên, bảo hành sản phẩm
-
Cho khách xem phác họa trước khi đục thật
-
Đảm bảo gỗ đúng chuẩn, không nứt, không mối mọt
-
Giá minh bạch, giao hàng tận nơi
6. Giá Làm Tượng Truyền Thần Bao Nhiêu?
Chi phí làm tượng truyền thần phụ thuộc vào:
-
Kích thước: càng lớn, giá càng cao
-
Loại gỗ: gỗ mít rẻ nhất, gỗ hương – gụ – gỗ quý cao hơn
-
Mức độ chi tiết: đục dáng ngồi, áo mão, khăn xếp, thếp vàng…
Giá tham khảo:
-
Tượng bán thân gỗ mít cao < 50cm: từ 8.000.000 – 10.000.000đ
-
Tượng toàn thân ngồi cao <80cm: từ 13.000.000 – 15.000.000đ
-
Tượng thếp vàng, gỗ quý hiếm: có thể lên tới 25 – 40 triệu đồng
Hầu hết các xưởng đều hỗ trợ giao hàng toàn quốc, bảo hành và khắc tên tuổi, năm sinh – năm mất (nếu là tượng thờ).
Lời Kết: Một Bức Tượng, Một Cuộc Đời – Và Cả Một Gia Tộc
Làm tượng truyền thần không chỉ là việc đặt một sản phẩm – mà là trao gửi tâm tư, hoài niệm, và niềm kính trọng vào từng đường đục. Đó là hành trình tìm lại hình bóng người thân yêu, để mỗi lần dâng hương, ánh mắt nhìn vào tượng không chỉ thấy một khuôn mặt – mà thấy cả một cuộc đời.
Nếu bạn đang phân vân có nên làm tượng cha mẹ, ông bà, hay muốn vinh danh cụ tổ – thì ngay bây giờ, hãy bắt đầu với một phác họa, và để những người thợ tài hoa giúp bạn giữ lại cái hồn người trong hình dáng gỗ.
